Devlet Kuran ve Devlet Yıkan Bir Kavram: Platon’un Siyaset Felsefesinde 'Liyakat' Üzerine Düşünceler
Author :
Abstract
Bu çalışmanın konusunu bir devlet organizmasının kuruluşu, sağlıklı bir şekilde işletilmesi, yıkılışı ve liyakat arasındaki ilişkiye dair Platon’un görüşlerinin incelenmesi teşkil etmektedir. İnceleme, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde devlet ve liyakat olguları kavramsal olarak işlenmiştir. İkinci bölümde liyakat kavramının bir kamu otoritesi ve düzen olarak devleti kurucu ve liyakatsizlik kavramının düzeni yıkıcı özelliklerine değinilmiştir. Bu bağlamda liyakat kavramının devlet teorisinin ontolojisinde olduğu hakkındaki sav, dünya tarihindeki devletlerin kuruluşundan ve yıkılışından örnekler verilerek açıklanmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise Platon’un siyaset felsefesinde liyakat kavramı ve devlet mekanizması arasında kurulan ilişki mercek altına alınmıştır. Platon’da liyakat bugün olduğu gibi sadece kamu kurumlarıyla ilgili değildir. Platon, liyakati bir politik alandaki herkesin uymak zorunda olduğu bir kural olarak görmektedir. Platon’a göre liyakat devlet kurucu ve liyakatsizlik ise politik düzenin sonunu getirebilecek bir enstrümandır. Bu bakımdan Platon’a göre devlet düzeninin kurulması, sağlıklı bir şekilde işletilmesi ve yok olmaması için birey, toplum ve devlet arasındaki ilişki liyakat ekseninde kurulmalıdır.
Keywords
Abstract
The subject of this study is the examination of Plato’s views on the relationship between the establishment of a state organism, its healthy operation, its collapse and merit. The research consists of three parts. In the first part, The concepts of state and merit are conceptually discussed. In the second part, the features of the concept of merit that establish the state as a public authority and order and the destructive features of the concept of incompetence are mentioned. In this context, the argument that the concept of merit is in the ontology of state theory is explained by giving examples from the establishment and collapse of states in World history. In the third and last part, the relationship between the concept of merit and the state mechanism in Plato’s political philosophy is examined. In Plato, merit is not just about public institutions, as It is today. Plato sees merit as a rule that everyone in a political field must abide by. According to Plato, merit is an instrument that establishes a state and incompetence is an instrument that can bring the end of the political order. In this respect, according to Plato, the relationship between the individual, society and the state should be established on the axis of merit for the state order to be established, operated in a healthy way and not destroyed.
Keywords
- Alatlı, A. (2010). Batı’ya Yön Veren Metinler – III / Aydınlanma Burjuvazi Yüzyılı: Bilim Çağının Zaferi (1650-1800). Kapadokya: Kapadokya Meslek Yüksekokulu Yayınları.
- Ay, H. & Uçar, Ö. (2015). Devletin Gelişim Süreci. İşletme Fakültesi Dergisi, 16(2), 195-206
- Başgil, A. F. (1960). Devlet Nedir?. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mec- muası, XII(4), 981-982.
- Castilla, E. J. & Benard, S. (2010). The Paradox of Meritocracy in Organi- zations. Administrative Science Quarterly, (55), 543-576.
- Cioran, E. M. (2014). Çürümenin Kitabı. (Çeviren: Haldun Bayrı). İstanbul: Metis Yayınları.
- Crawford, K. (2010). Schooling, Citizenship and the Myth of the Meritoc- racy. Citizenship, Social and Economics Education, 9(1), 3-13.
- Eryılmaz, B. (2012). Kamu Yönetimi Düşünceler / Yapılar / Fonksiyonlar / Poli- tikalar. Ankara: Okutman Yayınları.
- Gözler, K. (2017). Devlet Kelimesi Üzerine Bir Deneme. Türkiye Günlüğü, (129), 5-9.
- Günay, Ö. F. (2005). Türkiye’de Kamu Yöneticisi Nasıl Yetiştirilmelidir?. An- kara: Turhan Kitabevi.
- Harney, S. (2020). Meritocracy in Singapore. Educational Philosophy and The- ory, 52(11), 1139-1148.
- Hever, J. O. & Lux, T. & Mau, S. & Zimmermann, K. (2020). Legitimizing Inequality: The Moral Repertorires of Meritocracy in four Countries. Comperative Sociology (19), 542-584.
- Hobbes, T. (1995). Leviathan veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti. (Çeviren: Semih Lim). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Hobson, J. M. (2004). The Eastern Origins of Western Civilization. Camb- ridge: Cambridge University Press.
- İbni Haldun. (2011). Mukaddime. (Çeviren: Süleyman Uludağ). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Jessop, B. (2016). The State: Past, Present, Future. Cambridge: Polity Press.
- Jusufi, İ. (2018). Clientalism and informality in Albania. Eastern Journal of European Studies, 9(1), 133-150.
- Kim, C. & Yong-Beom, C. (2017). How Meritocracy is Defined Today?: Contemporary Aspects of Meritocracy. Economics and Sociology, 10(1), 112-121.
- Leonidovich, K. P. & Evgenievna, K. E. & Vladimirovich, K. S. (2019). Me- ritocracy and Information Society. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, (273), 170-173.
- Marx, K. & Engels, F. (2013). Devlet ve Hukuk Üzerine. (Çeviren: Rona Se- rozan). İstanbul: Çağdaş Hukukçular Derneği Yayınları.
- Mijs, J. J. B. & Savage, M. (2020). Meritocracy, Elitism and Inequality. The Political Quarterly, 91(2), 397-404.
- Örs, H. (1964). Konfuçyus: Feylesof ve Din Kurucu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Özdemir, H. (2001). Osmanlı Devleti’nde Bürokrasi. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
- Platon. (2010a). Alkibiades – I. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya- yınları.
- Platon. (2010b). Alkibiades – II. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say
- Platon. (2011a). Meneksenos. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya-
- Platon. (2011b). Euthyphron. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya-
- Platon. (2013a). Kleitophon. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın- ları.
- Platon. (2013c). Philebos. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2013d). Lysis. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Platon. (2014a). Devlet Adamı. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya-
- Platon. (2014b). Kritias. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Platon. (2014c). Kharmides. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya-
- Platon. (2015a). Timaios. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2015b). Mektuplar. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2015c). Kratylos. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2016a). Euthydemos. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Ya-
- Platon. (2016b). Gorgias. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2017a). Phaidros. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2017b). Protogoras. Çeviren: (Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayın-
- Platon. (2017c). Kriton. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Platon. (2017d). Devlet. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Platon. (2018a). Şölen. (Çeviren: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Rotberg, R. I. (2003). Failed States, Collapsed States, Weak States: Causes and Indıcators. State Failure and State Weakness in a Time of Terror. (Ed.) R. I. Rotberg, Washington: Brookings Institution Press.
- Sealy, R. (2010). Changing Perceptions of Meritocracy in Senior Women’s Careers. Gender in Management: An International Journal, 35(3), 184-197.
- Torun, Y. (2009). Meritokrasi: Adaletin Terazisi mi Yoksa Bir Adalet İl- lüzyonu mu?. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, Bahar, 7(26), 89-99.
- Voskopoulos, G. (2017). Defining Elements of Lack of Meritocracy and Clientalism in Transitional Societies and Less Mature Democracies: A Utilitarianist Approach to Rights. SocioEconomic Challenges, 1(4), 5058.
- Yıldız, G. (2016). Türk Kamu Yönetiminde Liyakat İlkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 140-180.
- Young, M. (1958). The Rise of The Meritocracy / 1870-2033: An Essay on Educa- tion and Equality. Victoria: Penguin Book.
- Weber, M. (2008). Sosyoloji Yazıları. (Çeviren: Taha Parla). İstanbul: Deniz
- Williams, P. (2012). What Makes a State?” Territory?. Proceedings of the ASIL Annual Meeting, (106), 449-450. Öz: Bu çalışmanın konusunu bir devlet organizmasının kuruluşu, sağlıklı bir şekilde işletilmesi, yıkılışı ve liyakat arasındaki ilişkiye dair Platon’un görüşlerinin incelenmesi teşkil etmektedir. İnceleme, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde devlet ve liyakat olguları kavramsal olarak işlenmiştir. İkinci bölümde liyakat kavramının bir kamu otoritesi ve düzen olarak devleti kurucu ve liyakatsizlik kavramının düzeni yıkıcı özelliklerine değinilmiştir. Bu bağlamda liyakat kavramının devlet teorisinin ontolojisinde olduğu hakkındaki sav, dünya tarihindeki devletlerin kuruluşundan ve yıkılışından örnekler verilerek açıklanmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise Platon’un siyaset felsefesinde liyakat kavramı ve devlet mekanizması arasında kurulan ilişki mercek altına alınmıştır. Platon’da liyakat bugün olduğu gibi sadece kamu kurumlarıyla ilgili değildir. Platon, liyakati bir politik alandaki herkesin uymak zorunda olduğu bir kural olarak görmektedir. Platon’a göre liyakat devlet kurucu ve liyakatsizlik ise politik düzenin sonunu getirebilecek bir enstrümandır. Bu bakımdan Platon’a göre devlet düzeninin kurulması, sağlıklı bir şekilde işletilmesi ve yok olmaması için birey, toplum ve devlet arasındaki ilişki liyakat ekseninde kurulmalıdır. Anahtar Kelimeler: Liyakat, devlet, düzen, Platon, siyaset felsefesi.
