Kant’ın Özgürlük Düşüncesi ve Adorno’nun Negatif Ahlak Felsefesi Bağlamında Radikal Kötülük Tartışması
Author :
Abstract
Kant, insanın kötülüğe doğal bir eğilimi olduğunu iddia ederek bu eğilimi özgürlüğün gerçekleşmesine yönelik bir zemin olarak sunar. Özgür bir varlık olan insanın ahlak yasasına, dolayısıyla ödev ahlakına uygun eylemlerde bulunmasını kötülükten kaçınmak için zorunlu görür. Adorno ise mevcut dünyada Kant’ın varsaydığı türden bir özgürlükten bahsedilemeyeceğini iddia eder. Negatif ahlak felsefesinden hareket eden Adorno, Kant’ın ödev ahlakının mevcut kötülüğü meşrulaştırma aracına dönüşebileceğini göstermeye çabalar. Bu makale Kant’ın özgürlük-kötülük ilişkisi bağlamında radikal kötülük doktrinini nasıl temellendirdiğine ve Adorno’nun Kant’a yönelik itirazlarının negatif ahlak felsefesi bağlamında nasıl ele alınabileceğine odaklanmaktadır.
Keywords
Abstract
By claiming that human being has a natural propensity to evil, Kant presents this propensity as a basis for the realization of freedom. He thinks that man, who is a free being is bound to act in line with the moral law, and in that vein also with the deontology in order to avoid evil. Adorno, on the other hand, claims that there exists no freedom in the sense Kant assumes in today’s world. Starting from negative moral philosophy, Adorno tries to show that Kantian duty-based ethics can operate as an instrument legitimating the existent evil. This article focuses on how Kant grounds the doctrine of radical evil within the scope of the relationship between freedom and evil and how Adorno’s objections to Kant can be handled in the context of negative moral philosophy.
Keywords
- Adorno, T. (2012). Ahlak Felsefesinin Sorunları. (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Ya- yınları.
- Adorno, T. (2006). History and Freedom: Lectures 1964-1965. (Trans. R. Livingstone, Ed. R. Tiedemann). Cambridge: Polity Press.
- Adorno, T. (2011). Kültür Endüstrisi-Kültür Yönetimi. (Çev. N. Ülner, M. Tüzel & E. Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Adorno, T. (2017). Minima Moralia. (Çev. O. Koçak & A. Doğukan). İstanbul: Metis Yayınları.
- Adorno, T. (2016). Negatif Diyalektik. (Çev. Ş. Öztürk). İstanbul: Metis Yayınları.
- Allison, H. E. (1990). Kant’s Theory of Freedom. Cambridge: Cambridge University Press.
- Arendt, H. (2017). Düşünmek ve Ahlaki Değerlendirmeler. Cogito, 86, 156-179.
- Bernstein, R. J. (2002). Radikal Kötülük: Bir Felsefi Sorgulama. (Çev. N. Erdoğan & F. Deniztekin). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Coşkun, B. (2012). Hannah Arendt’te “Radikal Kötülük” Problemi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dews, P. (2017). Adorno: Toplumsal Bir Kategori Olarak Radikal Kötülük. Cogito, 86, 124-150.
- Esgün, T. G. (2017). Adorno’da Yaşam ve “Doğru” Yaşam. Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar. 10 (1), 95-113.
- Formosa, P. (2007). Kant on the Radical Evil of Human Nature. The Philosophical Forum. 38 (3), 221-245.
- Freyenhagen, F. (2013). Adorno’s Practical Philosophy: Living Less Wrongly. Cambridge: Cambridge University Press.
- Gülenç, K. (2014). Adorno’da Dil ve Sanat. İoanna Kuçuradi: Çağın Olayları Arasında. (Ed. B. Çotuksöken, G. Uygur ve H. Şimga). İstanbul: Tarihçi Kitabevi, 274297.
- Hare, J. E. (1996). The Moral Gap: Kantian Ethics, Human Limits, and God’s Assistance. Oxford: Clarendon.
- Kant. I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (Çev. İ. Kuçuradi). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
- Kant, I. (1984). Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt. Immanuel Kant: Seçilmiş Yazılar. (Çev. N. Bozkurt). İstanbul: Remzi Kitabevi, 213-221.
- Kant, I. (1998a). Critique of Pure Reason. (Ed. & Trans. Paul Guyer & Allen W. Wood). Cambridge: Cambridge University Press.
- Kant, I. (1982). Dünya Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi. (Çev. Uluğ Nutku). Yazko Felsefe Yazıları 4, 117-129.
- Kant. I. (1998b). Religion within the Boundaries of Mere Reason. Religion within the Boundaries of Mere Reason and Other Writings. (Ed. A. Wood & G. di Giovanni). Cambridge: Cambridge University Press, 31-192.
- Kant, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. (Çev. İ. Kuçuradi, Ü. Gökberk ve F. Akatlı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
- Morgan, S. (2005). The Missing Formal Proof of Humanity’s Radical Evil in Kant’s Religion. The Philosophical Review. 114/1, 63-114.
- Oranlı, İ. (2014). Kant’ın Etik Anlayışı ve Radikal Kötülük Mefhumu. Felsefi Düşün, 3, 65-76.
- Wood, A. (1970). Kant’s Moral Religion. Ithaca & London: Cornell University Press. Öz: Kant, insanın kötülüğe doğal bir eğilimi olduğunu iddia ederek bu eğilimi özgürlüğün gerçekleşmesine yönelik bir zemin olarak sunar. Özgür bir varlık olan insanın ahlak yasasına, dolayısıyla ödev ahlakına uygun eylemlerde bulunmasını kötülükten kaçınmak için zorunlu görür. Adorno ise mevcut dünyada Kant’ın varsaydığı türden bir özgürlükten bahsedilemeyeceğini iddia eder. Negatif ahlak felsefesinden hareket eden Adorno, Kant’ın ödev ahlakının mevcut kötülüğü meşrulaştırma aracına dönüşebileceğini göstermeye çalışır. Bu makale Kant’ın özgürlük-kötülük ilişkisi bağlamında radikal kötülük doktrinini nasıl temellendirdiğine ve Adorno’nun Kant’a yönelik itirazlarının negatif ahlak felsefesi bağlamında nasıl ele alınabileceğine odaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Radikal kötülük, özgürlük, ahlak yasası, negatif diyalektik, negatif ahlak felsefesi.
