Author :
Abstract
Bu araştırmada Fârâbî’nin felsefesi açısından varlık ve mahiyet ilişkisinin ne olduğunu çözümlemeye çalıştık. Daha özelde bu sorunu Tanrı ve diğer bütün varlıklar açısından ele almayı denedik. Bu hedefle öncelikle Fârâbî’nin kavram ve tanım teorisini sorunumuz açısından inceledik. Bunun gerekçesi, varlık ve mahiyet kavramları arasındaki ilişkinin en belirgin bir şekilde anlaşılabilmesinin olanağını kavram ve tanımın incelenmesinde görmemizdir. İbn Sînâ felsefesi açısından İslâm felsefesi tarihinde çok tartışılmış olan söz konusu sorunun Fârâbî’nin felsefesinde de nasıl olduğunun bilinmesinin önemi kabul edilebilir bir şeydir. Öyledir ki bu sorun bazı modern çalışmalarda da bazen doğrudan bazen de dolaylı bir biçimde Fârâbî açısından söz konusu edilmiştir. Fakat araştırmamız, yöntem ve birincil kaynak konusunda bahsedilen çalışmalardan bazı farklılıklar ile ayrılmaktadır. Buna göre bu çalışmada Fârâbî’ye göre varlık-mahiyet kavramları arasındaki ilişkiyi kaynaklandığı yer itibariyle ele almaya çalıştık.
Keywords
Abstract
This study aims to analyze the existence and quiddity relation in terms of al-Farabi’s philosophy. More specifically, it was attempted to deal with this issue based on God and all the other beings. In this regard, first, al-Farabi’s concept and definition theory were examined, because we believe that examining the concept and definition is the best way to attain the clearest understanding of the relation between the concepts of existence and quiddity. It is important to know where the current issue stands, which has been discussed many times in the history of Islamic philosophy in terms of Ibn Sina’s philosophy within the philosophy of al-Farabi. In fact, this issue has been addressed in some modern studies as well, both directly and indirectly, in terms of al-Farabi. However, the current study was different from these studies, with regards to its method and primary source. In this sense, the origin of the relation between the concepts of existence and quiddity according to al-Farabi was dealt with in this study.
Keywords
- Akgün, T. (2016). Meşşâi Filozoflar ve Gazâlî’nin Ontolojisinde Varlık-Mâhiyet Tartışmaları. Ç.Ü.İ.F.D. 16(2), 235-258.
- Atay, H. (1974). Fârâbî ve İbn Sina’ya Göre Yaratma. Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları.
- Atay, H. (2001), İbn Sînâ’da Varlık Nazariyesi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Atay, H. (1977). Fârâbî’nin Yaratılış Nazariyesi. Diyanet Dergisi. 16 (3), 142-147.
- Aydınlı, Yaşar. (2004). Fârâbî’nin Bilgi Anlayışına Genel Bir Bakış. Bilimname. 1, 5- 16.
- Ayğan, F. (2015). Zorunlu Varlığı İspat Bağlamında İbn Sînâ’da Varlık-Mahiyet İliş- kisi: Ontolojiden Teolojiye. İslâmî İlimler Dergisi. 10 (1), 111-131.
- Bozkurt, Ömer (ed.). Türk İslâm Düşüncesi Tarihi. İstanbul: Divan Kitap, 2018.
- Cerr, H. (1970). Farabî Füsus’ül Hikem’in Yazarı Mıdır?. A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Der- gisi. 18, 153-161.
- Çapak, İ. (2011). Stoa Mantığı ve Fârâbî’ye Etkisi. Ankara: Araştırma Yayınları.
- Dağ, M. (2003). Fârâbî’nin İki Yapıtı. O.M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 14-15, 17-87.
- Durusoy, A. (2008). Örnek Çeviri ve Metinlerle Mantığa Giriş. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
- Fârâbî (2014). Kitâbu’l-Burhân. (Arapça-Türkçe metin; çev. Ömer Türker-Ömer Mahir Alper). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
- Fârâbî (2013). Harfler Kitabı. (Arapça-Türkçe metin; çev. Ömer Türker). İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Fârâbî (1990). Kitâbu’l-Hurûf. Beyrut: Dâru’l-Meşrik.
- Fârâbî (2018). El-Medînetü’l-Fâzıla. (Arapça-Türkçe metin; çev. Yaşar Aydınlı). İs- tanbul: Litera Yayıncılık.
- Fârâbî (2016). Mantıkta Kullanılan Lafızlar. (Arapça-Türkçe metin; çev. Yaşar Ay- dınlı). İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Fârâbî (2012a). el-Mantık inde'l-Fârâbî: Nassü’t-tevti’e. Beyrut: Dârü'l Meşrik.
- Fârâbî (2012b). el-Mantık inde'l-Fârâbî: İsaguci. Beyrut: Dârü'l Meşrik.
- Fârâbî (1993). es-Siyâsetü’l-medeniyye. Beyrut: Dârü'l Meşrik.
- Fârâbî (2005). Fusulü’l-Medenî. (Çev. Hanifi Özcan). İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakül- tesi Vakfı Yayınları.
- Fârâbî (1971). Fuṣûlün müntezeʿa. (Thk. Fevzî Mitrî en-Neccâr). Beyrût: Dârü'l-Meş- rik.
- Görkaş, İ. (2017). Farabi Metafiziğinde Varlık (El-Mevcûd) Terimi ve Eklentileri. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 11 (11), 67-89.
- Hepçilingirler, Feyza (2013). Türkçe Dilbilgisi. İstanbul: Everest, 2013.
- İbn Sînâ (1960). eş-Şifâ/el-İlâhiyyât. (Thk. S. Zâyid). Kahire. el-Hey’etu’l-Âmme li- Şuûni’l-Metâbii’l-Emîriyye.
- İbn Sînâ (2014). Metafizik I. (Arapça-Türkçe metin; çev. Ekrem Demirli-Ömer Tür- ker). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
- Izutsu, T. (2003). İslâm’da Varlık Düşüncesi. (Çev. İbrahim Kalın). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Kaya, M. (1995). Fârâbî. TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı
- Kaya, M. C. (2011). Varlık ve İmkân. İstanbul: Klasik.
- Nasr, H. (2016). İslâm Felsefesinde Varlık, Mahiyet ve Ontoloji Sorunu. S.D.Ü. İla- hiyat Fakültesi Dergisi. 36 (1), 167-189.
- Rahman, F. (2015). İbn Sînâ’da Varlık ve Mahiyet. İslam Felsefesi ve Problemleri. (Çev. Ömer Ali Yıldırım-Mehmet Ata Az). Ankara: Otto.
- Reçber, M. S. (2005). Fârâbî ve Tanrı’nın Basitliği Meselesi. Uluslararası Fârâbî Sem- pozyumu Bildirileri. Ankara: Elis Yayınları. 213-227.
- Rescher, N. (2011). Varlık Bir Yüklem Midir? Sorusu Üzerine Fârâbî. (Çev. H. İma- moğlugil). Ç.Ü.İ.F.D. 11 (2), 307-311.
- Tekin, A. (2017). Varlık ve Akıl. İstanbul: Klasik.
- Türker, Ömer (2020). İslâm’da Metafizik Düşünce. İstanbul: Klasik, 2020.
- Ülken, H. Z. (1998). İslam Felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları.
- Wisnovsky, R. (2020). İbn Sînâ Metafiziği. (Çev. İbrahim Halil Üçer). İstanbul: Kla- sik.
- Yalın, Salih. (2005). Fârâbî’nin Töz/Cevher Tasavvuru (Uluslararası Fârâbî Sempoz- yumu Bildirileri içinde). Ankara: Elis Yayınları. Öz: Bu araştırmada Fârâbî’nin felsefesi açısından varlık ve mahiyet ilişkisinin ne olduğunu çözümlemeye çalıştık. Daha özelde bu sorunu Tanrı ve diğer bütün varlıklar açısından ele almayı denedik. Bu hedefle öncelikle Fârâbî’nin kavram ve tanım teorisini sorunumuz açısından inceledik. Bunun gerekçesi, varlık ve mahiyet kavramları arasındaki ilişkinin en belirgin bir şekilde anlaşılabilmesinin olanağını kavram ve tanımın incelenmesinde görmemizdir. İbn Sînâ felsefesi açısından İslâm felsefesi tarihinde çok tartışılmış olan söz konusu sorunun Fârâbî’nin felsefesinde de nasıl olduğunun bilinmesinin önemi kabul edilebilir bir şeydir. Öyledir ki bu sorun bazı modern çalışmalarda da bazen doğrudan bazen de dolaylı bir biçimde Fârâbî açısından söz konusu edilmiştir. Fakat araştırmamız, yöntem ve birincil kaynak konusunda bahsedilen çalışmalardan bazı farklılıklar ile ayrılmaktadır. Buna göre bu çalışmada Fârâbî’ye göre varlık-mahiyet kavramları arasındaki ilişkiyi kaynaklandığı yer itibariyle ele almaya çalıştık. Anahtar Kelimeler: İslâm Felsefesi, Farabi, varlık, mahiyet, kavram.
