A Phenomenological Interpretation of Tanpınar’s Notion of Temporality in 'Neither am I Inside Time' and Gerontranscendence
Author :
Abstract
Bu makalede, Tanpınar’ın Ne içindeyim Zamanın şiirini varoluşçu-fenomenolojik bir bakış açısından yorumlamaya çalışacağız. Ali Akay’ın Tanpınar’ın virtüel zaman anlayışına ilişkin söylediklerini benimsemekle birlikte, Akay’ın Tanpınar’ın eserlerine fenomenolojik bir açıdan yaklaşılamayacağını öne sürmesine katılmayacak, aksine Tanpınar’ın özellikle bu şiirine fenomenolojik yaklaşmanın, onun zaman anlayışının zengin ve ilham verici boyutunu ortaya çıkaracağını savunacağız. Tanpınar’ın zaman kavramına olan yoğun ilgisinin Heidegger’in Kant’ın deneyim kavramını aşabilecek bir olanak olarak, olanağın kendisi olarak gördüğü zamansallık anlayışıyla birlikte okunabileceğini göstereceğiz. Son olarak Tanpınar’da zamansallığın bir eşik deneyimi olarak görülebileceğini, bu deneyimin anlayış ve varoluşun, dünyanın ve öznenin henüz birbirlerinden ayrışmamışcasına duyumsanabileceği bir geroaşkınlık örneği olarak betimlendiğini öne süreceğiz. Bir Tanpınar karakteri olan Hayri İrdal’ın, yaşlı bir gezgin halinde varoluşun izleyicisi olarak geroaşkınlığı deneyimlediğini savunacağız.
Keywords
Abstract
In this article, we will interpret Tanpınar’s poem, "Neither am I inside Time", from an existential-phenomenological perspective. We will discuss Ali Akay’s reading of the importance of virtual time in Tanpınar’s works, and contest his claim that Tanpınar’s notion of temporality is non-phenomenological. A phenomenological approach in interpreting the poem provides us with a rich and inspiring reading of the core role of temporality in Tanpınar’s art. We maintain the argument that Tanpınar’s fascination with temporality can be read with a view to Heideggerian attitude of temporality which is a possibility of transcending-as-such. In Tanpınar, temporality is depicted as a threshold experience promising a possibility to transcend the unity of being and understanding that is an example of gerotranscendence. This paper will illustrate its argument with an example of Tanpınar’s character Hayri, who is an elderly wanderer living through the gerotranscendence as a state of spectating existence.
Keywords
- Agamben, G. (2007). The Work of Man. Giorgio Agamben: Sovereignty and Life. (Eds. M. Calarco and S. DeCaroli). New York: Stanford University Press.
- Akay, A. (2006). Tanpınar’da İçerisi ve Dışarısı. Toplumbilim, Ahmet Hamdi Tanpınar Özel Sayısı, 20, 5-8.
- Aristotle (1991). The Complete Works of Aristotle. (Ed. J. Barnes). Princeton, N.J: Princeton University Press.
- Asiltürk, B. (2014). Tanpınar’ın Mektup ve Düşüncelerinde Şiirle İlgili Düşünceleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Aydın, M. (2013). Kayıp Zamanın İzinde: Ahmet Hamdi Tanpınar. Ankara:
- Baars, J. (2012). Aging and the Art of Living. Baltimore: The John Hopkins Univer- sity Press.
- Bowie, A. (2003). Aesthetics and Subjectivity From Kant to Nietzsche. Manchester: Manchester University Press.
- Ciftci, E. (2018). Augustinus’un Zaman Anlayışı. Mediterranean Journal of Humani- ties, 8 (2), 313-320.
- Doğan, H. M. (2000). Yüzyılın Türk Şiiri. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Enginün, İ. (2014). Son Durak: Zaman Kırıntıları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Engünin, İ. & Kerman, Z. (2007). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa. İstan- bul: Dergâh Yayınları.
- Heidegger, M. (1975). Die Grundprobleme der Phänomenologie. Klostermann Seminar. Frankfurt: Vittorio Klostermann.
- Heidegger, M. (1982). Basic Problems of Phenomenology. (Trans. A. Hofstadter). Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
- Heidegger, M. (1995). The Fundamental Concepts of Metaphysics: World-Finitude- Solitude. (Trans. W. McNeill and N. Walker). Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
- Heidegger, M. (2000). Introduction to Metaphysics. (Trans. G. Fried and R. Polt). London: Yale University Press.
- Heidegger, M. (2006). Sein und Zeit. Tubingen: Max Niemeyer Verlag.
- Hızlan, D. (2006). Sönmüş Kibritin İzinde. Toplumbilim, Ahmet Hamdi Tanpınar Özel Sayısı, 20, 21-51.
- Kerman, Z. (1992). Tanpınar’ın Mektupları. İstanbul: Dergâh.
- Özkan, S. Ç. (2017). Richard Rorty'de Kamusal Alan-Özel Alan Ayrımı ve Eleştirisi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 57-84.
- Rentzsch, J. & Şahin, İ. (2018). Tanpınar’ın Saklı Dünyası: Arayışlar, Keşifler, Yorumlar. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Tanpınar, A. H. (1994). Bütün Şiirleri. Istanbul: Dergâh Yayınları.
- Tanpınar, A. H. (1998). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Tanpınar, A. H. (2008). A Mind at Peace. (Trans. E. Göknar). Brooklyn, NY: Archipelago.
- Tanpınar, A. H. (2010). Neither Am I Inside Time. (Trans. E. Göknar). Northwest Review, 48 (2), 102.
- Tanpınar, A. H. (2015). Yaşadığım Gibi. (Ed. B. Emil). Istanbul: Dergâh Yayınları.
- Tornstam, L. (1997). Gerotranscendence in a Broad Cross-Sectional Perspec- tive. Journal of Aging and Identity, 2, 17-36.
- Tufan, İ. (2016). Antikçağ’dan Günümüze Yaşlılık ve Yaşlanma. Ankara: Nobel Yayınları.
- Uçman, A. (2006). Sahnenin İçindekiler ve Dışındakiler. Toplumbilim, Ahmet Hamdi Tanpınar Özel Sayısı, 20, 79-95. Öz: Bu makalede, Tanpınar’ın Ne içindeyim Zamanın şiirini varoluşçufenomenolojik bir bakış açısından yorumlamaya çalışacağız. Ali Akay’ın Tanpınar’ın virtüel zaman anlayışına ilişkin söylediklerini benimsemekle birlikte, Akay’ın Tanpınar’ın eserlerine fenomenolojik bir açıdan yaklaşılamayacağını öne sürmesine katılmayacak, aksine Tanpınar’ın özellikle bu şiirine fenomenolojik yaklaşmanın, onun zaman anlayışının zengin ve ilham verici boyutunu ortaya çıkaracağını savunacağız. Tanpınar’ın zaman kavramına olan yoğun ilgisinin Heidegger’in Kant’ın deneyim kavramını aşabilecek bir olanak olarak, olanağın kendisi olarak gördüğü zamansallık anlayışıyla birlikte okunabileceğini göstereceğiz. Son olarak Tanpınar’da zamansallığın bir eşik deneyimi olarak görülebileceğini, bu deneyimin anlayış ve varoluşun, dünyanın ve öznenin henüz birbirlerinden ayrışmamışcasına duyumsanabileceği bir geroaşkınlık örneği olarak betimlendiğini öne süreceğiz. Bir Tanpınar karakteri olan Hayri İrdal’ın, yaşlı bir gezgin halinde varoluşun izleyicisi olarak geroaşkınlığı deneyimlediğini savunacağız. Anahtar Kelimeler: Tanpınar, zamansallık, geroaşkınlık, orijinal zaman, Heidegger.
