Author :
Abstract
İslam düşünce tarihinde tıbb-ı nebevî literatürünün oluşumunu nübüvvet (vahiy) ve akılla (beşerî çaba) izah etmeye çalışan birbirine zıt iki temel yaklaşım tarzı vardır. Her iki yaklaşım tarzının arka planına ışık tutacak olan temel soru, tarihi süreçte tıbb-ı nebevî literatürünün oluşumunun nasıl gerçekleştiği sorusudur. Bu nedenle, bu literatürün nasıl ortaya çıktığı ve geliştiği, onun gerisinde ne gibi kaygı ve düşüncelerin yattığı sorusu oldukça kritik bir soru ve sorundur. Bu çalışmanın ana hedefi, bu soruya cevap aramak, bu bağlamda muhtemel görüşleri açığa çıkarmak, analiz etmek ve tartışmaktır. Tıbb-ı nebevî literatürü, dini, mistik, tarihi, kültürel ve tıbbî gibi birçok nedene dayalı olarak oluşturulmuş görünmektedir. Bu nedenler tarihi süreçte unutulmuş, zamanla belli bir kutsiyet ve dini bir meşruiyet kazanmış, nübüvvetin bir gereği gibi telakki edilmiştir.
Keywords
Abstract
In the history of Islamic thought, there are two fundamental approaches that conflict with each other and that try to expound the formation of literature of prophetic medicine, one of which with prophethood (revelation) and the other of which with the reason (human effort). The fundamental question that would shed light on the background of both approaches is the question of how in the historical process the formation of the literature of prophetic medicine took place. Therefore, the question of how this literature emerged and developed, and what kind of concerns and thoughts lay behind it is a crucial question and problem. The principal aim of this study is to seek an answer to this question, to expose, analyze and discuss possible views in this context. The literature prophetic medicine appears to have been created based on various reasons as religious, mystical, historical, cultural and medical. In the historical process, these reasons were forgotten, acquired a certain sanctity and religious validity in time, and were considered as a prerequisite of prophethood.
Keywords
- Ağırakça, A. (2004). İslam Tıp Tarihi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
- Arıcı, M. (2014). Evrensel Bir Tıp ve Felsefe Tarihi: Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l- etıbbâ. Felsefe, Tıp ve Tarih. (Ed. M. Arıcı). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Atabek, E. M. (1977). Ortaçağ Tababeti. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.
- Atay, H. (1981). Fatih-Süleymaniye Medreseleri Ders Programları ve İcazetname- ler. Vakıflar Dergisi, 13, 172-234.
- Bayat, A. H. (2010). Tıp Tarihi. İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği.
- Bilgen, O. (2016). Tıbb-ı Nebevî Literatürü ve Tarihsel Süreç. 2015 Uluslararası İslam ve Tıp (Tıbb-ı Nebevi) Kongresi Bildirileri. (Ed. H. Akkanat). Adana.
- Canan, İ. (1995). Hz. Peygamberin Sünnetinde Tıp. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Çiştî, M. (2005). Sûfî Tıbbı. (Çev. H. Tekümit). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Cevziyye (1989). Zâdu’l-Meâd: Resûlüllah’ın Yaşadığı İslâm. (Çev. A. Keskinsoy). İstanbul: Pınar Yayınları.
- Câhız (1987). El-Bursân ve’l-Urcân ve’l-Umyân ve’l-Hûlân. (Tah. M. M. el-Hûlî). Beyrut: Muessesetu'r-Risâle.
- Efil, Ş. (2016). Din-Sağlık İlişkisinin İmkânı Sorunu. Bursa: Emin Yayınları.
- Efil, Ş. (2020). Peygamberlik-Tıp İlişkisi ve Tıbbın Kaynağı Sorunu. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 10 (2), 747-770.
- Eliade, M. (2002). Babil Simyası ve Kozmolojisi. (Çev. M. E. Özcan). İstanbul: Ka- balcı Yayınevi.
- Ezrak, A. (1963). Teshîlu’l-Menâfî. Kahire: Matbaatu’l-Kâhire.
- Suyuti (1994). As-Suyuti’s Medicine of the Prophet. (Trans. C. Elgood). London: Ta- Ha Publishers.
- Zehebî (1961). Et-Tıbbu’n-Nebevî. Kahire: Mektebetu’l-Hancî.
- Farabî (2010). Erdemli Şehir Halkının Görüşleri. İslam Filozoflarından Felsefe Me- tinleri. (Haz. M. Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Favazza, A. R. (2009). The Bible: Relevant Issues for Clinicians. Religion and Spiri- tuality in Psychiatry. (Eds. P. Huguelet & H. G. Koenig). Cambridge: Cambridge University Press.
- Fazlıoğlu, İ. (2019). Tahkîk ile Tedrîs Arasında: Yenilenme Döneminde Dâr’ul- İslam’da Tıp. İslam Düşüncesi Atlası. (Ed. İ. H. Üçer). İstanbul: Konya Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Fazlıoğlu, İ. (2020). Hakîm ile Hekîm Arasında Tabîb Olmak: Kadim Tıp Gele- neğini Nasıl Ele Alabiliriz? Erişim Tarihi: 05.02.2020. https://www.youtube.com/watch?v=RC1ZFjOe6cY.
- Browne, E. G. (2012). İslam Tıbbı. (Çev. E. Anaş). İstanbul: İnkılap Yayınları.
- Hamidullah, M. (1995). İslam Peygamberi. (Çev. S. Tuğ). İstanbul: İrfan Yayınevi.
- Hipokrat (2012). Aforizmalar. (Çev. Ö. U. Hoşafçı). İstanbul: Mitra Yayınları.
- İbn Bistam (2003). İmamların Tıbbı. (Çev. H. Tekümit). İstanbul: İnsan Yayınları.
- İbn Hacer (1978). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Kahire: Daru’t-Tutasi’l- Arabî.
- İbn Haldun (1991). Mukaddime. (Çev. Z. K. Ugan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- İbn Sina (1995). El-Kânûn fi’t-Tıbb. (Çev. E. Kâhya). Ankara: Atatürk Kültür Mer- kezi Yayınları.
- İbn Sina (2001). Peygamberliğin Kanıtı. (Çev. B. Tatar). İslam Geleneğinde Metin- Yorum İlişkisi. Samsun: Etüt Yayınları.
- İshâk b. Huneyn (2014). Târîhu’l-Etıbbâ’nın Tercümesi. (Çev. C. Kaya). Felsefe, Tıp ve Tarih. (Ed. M. Arıcı). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Kelly, K. (2009). The History of Medicine: The Middle Ages. New York: Facts On File, Inc.
- Magner, L. L. (2005). A History of Medicine. London & New York: Taylor & Fran- cis.
- Alper, Ö. M. (2010). İbn Sina. İstanbul: İsam Yayınları.
- Nasr, S. H. (2006). İslam ve Bilim. (Çev. İ. Kutluer). İstanbul: İnsan Yayınları. Nutton, V. (2004). Ancient Medicine. London & New York: Taylor & Francis.
- Opitz, K. (1971). Kur’an’da Tababet. (Çev. F. N. Uzluk). Ankara: Ankara Üniversi- tesi Tıp Fakültesi Yayınları.
- Öztürk, L. (2001). Hz. Peygamber Döneminde Sağlık Hizmetlerinde Kadınların Yeri. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
- Öztürk, L. (2004a). Tıbb-ı Nebevî’de Tıbbî Etik’in Meta-Etik Analizi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9, 105-119.
- Öztürk, L. (2004b). Tıbb-ı Nebevî’de Tıbbî Etik’ Adlı Makale Üzerine Bazı Yo- tumlar. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 12 (1), 71-74.
- J. Newmann, A. (2003). Önsöz. İmamların Tıbbı. (Çev. H. Tekümit). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Rahman, F. (1997). İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp. (Çev. A. Baloğlu & A. Çiftçi). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Salim, M. (1986). Islamic Medicine. London: Routledge & Kegan Paul.
- Sayılı, A. (1996). Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp. (Haz. M. Türker Küyel). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
- Tatar, B. (2014). Din, İlim ve Sanatta Hermenötik. İstanbul: İsam Yayınları.
- Yaran, C. S. (2005). Din-Sağlık İlişkisi ve Şifa Delili. EKEV Akademi Dergisi, 9 (25).
- Yılmaz, O. (2017). Tıbb-ı Nebevî ve Bu Konudaki Bazı Hadislerin Değerlendirme- si. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 107-134.
- Zorlu, T. (2002). Süleymaniye Tıp Medresesi II. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 4 (1), 65-98. Öz: İslam düşünce tarihinde tıbb-ı nebevî literatürünün oluşumunu nübüvvet (vahiy) ve akılla (beşerî çaba) izah etmeye çalışan birbirine zıt iki temel yaklaşım tarzı vardır. Her iki yaklaşım tarzının arka planına ışık tutacak olan temel soru, tarihi süreçte tıbb-ı nebevî literatürünün oluşumunun nasıl gerçekleştiği sorusudur. Bu nedenle, bu literatürün nasıl ortaya çıktığı ve geliştiği, onun gerisinde ne gibi kaygı ve düşüncelerin yattığı sorusu oldukça kritik bir soru ve sorundur. Bu çalışmanın ana hedefi, bu soruya cevap aramak, bu bağlamda muhtemel görüşleri açığa çıkarmak, analiz etmek ve tartışmaktır. Tıbb-ı nebevî literatürü, dini, mistik, tarihi, kültürel ve tıbbî gibi birçok nedene dayalı olarak oluşturulmuş görünmektedir. Bu nedenler tarihi süreçte unutulmuş, zamanla belli bir kutsiyet ve dini bir meşruiyet kazanmış, nübüvvetin bir gereği gibi telakki edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Felsefe, tıp teolojisi, literatür, nübüvvet, tıbb-ı nebevî ve tıp.
