Author :
Abstract
Pozitivist ve materyalist bilim adamı ve düşünürler evrenin saçma, anlamsız ve rastlantı sonucu oluşmuş bir yapı olduğu kanısındadır. İnsan ise, bu evrene rastgele atılmış bir varlıktır. Bu yüzden, o, burada yapayalnız ve çaresiz bir durumdadır; dahası o, evrene yabancıdır. Bu bakımdan, insan ile evren arasında tam bir karşıtlık ve düşmanlık söz konusudur. Ayrıca, modern düşünce insanın metafizik boyutunu yok saymış, yarattığı dualist felsefe insanın evren ve Tanrıdan kopmasına yol açmıştır. Biz, bu görüşlerin bu günkü çevre felaketinde oldukça önemli bir rol oynadığı kanısındayız. Daha doğrusu, bu görüşler insanlığın çevre anlayışını olumsuz bir şekilde etkilemiş, çevre kirliliğinde ve tahribatında önemli bir rol oynamıştır. Bu makalede, bu görüşler, genelde felsefe, özelde din felsefesi bakımından irdelenecek, analiz edilecek ve eleştiriye tabi tutulacaktır. Ayrıca bu görüşlerle yakından ilişkili olduğunu düşündüğümüz insanın metafizik boyutu ile İnsancı (antropik) Kozmolojik İlke konusu ele alınacak ve değerlendirilecektir. Bu iki konu insan-evren, bir bakıma parça-bütün arasında sıkı bir ilişki ve kopmaz bir bağ olduğuna işaret etmektedir. Çünkü insan-evren-Tanrı ilişkisinin güçlü ve sıkı bir biçimde yeniden kurulabilmesi için bu iki konu oldukça önemli görünmektedir. Bu yüzden, bu makalede küresel ekolojik felaketin önüne geçebilmek veya onu azaltabilmek için insanın metafizik boyutu ile insancı ilkenin çözüm noktasında potansiyel bir imkân taşıdığını düşünüyoruz.
Keywords
Abstract
According to materialist and positivist scientists and thinkers, the universe is absurd, nonsense and a coincidental structure; a human being is a coincidentally thrown being. So, he or she is all alone, desperate and extremely alienated to the universe. In this respect, there is an exact oppositeness and hostility between the human being and the universe. We think that these views have played an extremely important role in the environmental disasters we have had so far. More precisely, it seems that these views have influenced the environmental understanding of the human being adversely. In this article, these views will be examined, analyzed and criticized in terms of philosophical and philosophy of religion. Besides, the anthropic principle and the metaphysical dimension of man we think of being closely related to these views will be dealt with and evaluated. These two matters point out that human being the universe, in one respect between the part and the whole is a strict relationship and an unbreakable connection. Because these two approaches are quite important human-universe relation for being can reconstruct in a strong and strict way. Thus, we think of the anthropic principle and the metaphysical dimension of man have a potential possibility the global disaster can avoid or decrease.
Keywords
- Akarsu, B. (1984). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Savaş Yayınları.
- Alper, Ö. M. (2010). Varlık ve İnsan. İstanbul: Klasik Yayınları.
- Arslan, İ. (2012). Çağdaş Doğa Düşüncesi. İstanbul: Küre Yayınları.
- Aydın, M. S. (1992). Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları.
- Ayer, A. J. (1991). The Claims of Theology, Does God Exist?A Believerand an Atheist Debate. (Ed. T. L. Miethe & A. Flew). New York: Harper. Barbour, I. G. (2004). Bilim ve Din. (Çev. N. Mehdiyev & M. Camal). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Barrow, J. & Tipler, F. C. (1986). The Anthropic Cosmological Principle. Oxford & NewYork: Oxford Universitiy Press.
- Carrand, B. J. & Rees, M. J. (1979). The Anthropic Princible and the Structure of the Physical World. Nature, 278, 605-612.
- Cebeci, L. (1985). Kur’anda Şer Problemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Cevizci, Ahmet. (20002). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Craig, W.L. (1990). TheTeolojical Argument and the Anthropic Principle, The Logic of Rational Theism: Exploratory. (Eds. W. L. Craigand & M. S. McLeod). New York: EdwinMellen Press.
- Çelebi, E. (2016). Ahlak ve Estetik Dengesi Bakımından Çevreye Karşı Tutumu- muz Üzerine Felsefi Bir Soruşturma. 3. Uluslararası Çevre ve Ahlak Sempozyumu, Alanya, Turkey, 1189-1199.
- Davies, B. (1993). An Introduction to the Philosophy of Religion. New York-Oxford: Oxford University Press.
- Demirli, E. (2008). Bir Tasavvuf Klasiği Olarak Fusûsu’l-Hikem. İslam ve Klasik. İstanbul: Klasik Yayınları.
- Demirli, E. (2009). İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Descartes, R. (1988). Felsefenin İlkeleri. (Çev. M. Karasan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Efil, Ş. (2007). Evrenin Birliği ve Çokluğu Sorunu. İstanbul: Açılım Kitap.
- Efil, Şahin. (2004). Büyük Patlama Kozmolojisinin Teistik Yorumu Üzerine. EKEV Akademi Dergisi, 18, 35-48.
- Evans, C. S. & Mans, R. Z. (2010). Din Felsefesi: İman Üzerine Rasyonel Düşünme. (Çev. F. Akdemir). Ankara: Elis Yayınları.
- Farabi (2010). Felsefenin Temel Meseleleri. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri (Haz. M. Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Feynman, R. (1999). Her Şeyin Anlamı. (Çev. O. Çeviktay). İstanbul: Evrim Yayın- ları.
- Gazali (2009). Filozofların Tutarsızlığı. (Çev. M. Kaya & H. Sarıoğlu). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Gökberk, M. (1990). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hâkim, S. (2004). İbn Arabi Sözlüğü. (Çev. E. Demirli). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Hawking, W. S. (1991). Zamanın Kısa Tarihi. (Çev. S. Say & M. Uz). İstanbul: Milliyet Yayınları.
- Hick, J. (1990). The Philosophy of Religion. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
- İbn Arabi (2006). Fusûsu’l-Hikem. (Çev. E. Demirli). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- İbn Sina (2010). Tevhidin Hakikati ve Nübüvvetin İspatı Üzerine. İslam Filozofla- rından Felsefe Metinleri (Haz. M. Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Kant, Immanuel. (2001). Bütün Felsefi Teodise Denemelerinin Başarısızlığı Üze- rine. (Çev. Muhsin Akbaş). Doğu-Batı, 14.
- Kopernik, N. (2002). Gök Cisimlerinin Dönüşleri Üzerine. (çev. S. Babür). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Koyre, A. (1998). Yeniçağ Biliminin Doğuşu: Bilimsel Düşüncenin Tarihi Üzerine İnce- lemeler. (Çev. K. Dinçer). İstanbul: Ara Yayınları.
- Kranz, W. (1994). Antik Felsefe. (Çev. S. Y. Baydur). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Kurşunoğlu, M. S. (2006). İnsan-Evren İlişkisi ve Antropik İlke. Ankara: Elis Yayın-
- Leslie, J. (1989). Universes. London & New York: Routledge.
- Leslie, J. (1993). Creation Stories, Religious and Atheistic. International Journal for Philosophy of Religion, 34, 65-77.
- Manafov, R. (2007). Kötülük Problemi ve Teodise. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Monod, J. (1972). Chance and Necessity. NewYork: Vintage Books.
- Penrose, R. (1999). Fiziğin Gizemi. (Çev. T. Dereli). Ankara: Tübitak Yayınları.
- Peterson, M. & Hasker, W. & Reichenbach, B. & Basinger, D. (2006). Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş. (Çev. R. Acar). İstanbul: Küre Yayınları.
- Platon (1997). Timaios. (Çev. E. Güney & L. Ay). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı
- Poidevin, R. (2000). Ateizm: İnanma ve İnanmama Üzerine Bir Tartışma. (Çev. A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Polkinghorne, J. (2001). Bilimin Ötesi. (Çev. E. Devrim). İstanbul: Evrim Yayınevi.
- Prigogine, I. & Stengers, I. (1985). Kaostan Düzene: İnsanın Tabiatla Yeni Diyaloğu. (Çev. S. Demirci). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Rae, A. I. M. (2000). Kuvantum Fiziği: Yanılsama mı Gerçek mi? (Çev. Y. Güler) İstanbul: Evrim Yayınları.
- Razi, F. (2002). Kelama Giriş. (Çev. H. Atay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Russell, B. (1990). Din ile Bilim. (Çev. A. Göktürk). İstanbul: Say Yayınları.
- Swinburne, R. (2001). Tanrı Var mı? (Çev. M. Akbaş). Bursa: Arasta Yayınları.
- Swinburne, R. (2010). Tanrı’nın Varlığı Hakkındaki İnce-Ayar Kanıtı’nı Yeniden Değerlendirme. (Çev. Z. Yavuz). Allah, Felsefe ve Bilim. (Ed. C. Taslaman & E. Doko). İstanbul: İstanbul Yayınevi, 227-255.
- Taş, İ. (2011).Türk Düşüncesinde Kozmogoni-Kozmoloji. Konya: Kömen Yayınları.
- Tatar, B. (1999). Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti. Ankara: Vadi Yayınları.
- Tatar, B. (2004). Hermenötik. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Tatar, B. (2014). Din, İlim ve Sanatta Hermenötik. İstanbul: İsam Yayınları.
- Tepe, H. (1999). Çevre Etiği: Toprak Etiği mi Yoksa İnsan Etiği mi? Felsefelogos, 6, 41-42.
- Ünder, H. (1996). Çevre Felsefesi. Ankara: Doruk Yayınları.
- Weber, A. (1998). Felsefe Tarihi. (Çev. H. V. Eralp). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Weinberg, S. (1995). İlk Üç Dakika. (Çev. Z. Aydın). Ankara: Tübitak Yayınları.
- Wolf, F. A. (1990). The Parallel Universe. New York: Touchstone Book.
- Yaran, C. S. (1997). Kötülük Problemi ve Teodise. Ankara: Vadi Yayınları.
- Yaran, C. S. (1999). İnsan-Evren İlişkisi ve İnsancı Kozmolojik İlke. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, 21-33.
- Zycinsky, J. M. (1987). The Anthropic Cosmological Principle and Teleological Interpretations of Nature. Review of Metaphysics, 41, 317-333. Öz: Pozitivist ve materyalist bilim adamı ve düşünürler evrenin saçma, anlamsız ve rastlantı sonucu oluşmuş bir yapı olduğu kanısındadır. İnsan ise, bu evrene rastgele atılmış bir varlıktır. Bu yüzden, o, burada yapayalnız ve çaresiz bir durumdadır; dahası o, evrene yabancıdır. Bu bakımdan, insan ile evren arasında tam bir karşıtlık ve düşmanlık söz konusudur. Ayrıca, modern düşünce insanın metafizik boyutunu yok saymış, yarattığı dualist felsefe insanın evren ve Tanrıdan kopmasına yol açmıştır. Biz, bu görüşlerin bu günkü çevre felaketinde oldukça önemli bir rol oynadığı kanısındayız. Daha doğrusu, bu görüşler insanlığın çevre anlayışını olumsuz bir şekilde etkilemiş, çevre kirliliğinde ve tahribatında önemli bir rol oynamıştır. Bu makalede, bu görüşler, genelde felsefe, özelde din felsefesi bakımından irdelenecek, analiz edilecek ve eleştiriye tabi tutulacaktır. Ayrıca bu görüşlerle yakından ilişkili olduğunu düşündüğümüz insanın metafizik boyutu ile İnsancı (antropik) Kozmolojik İlke konusu ele alınacak ve değerlendirilecektir. Bu iki konu insan-evren, bir bakıma parça-bütün arasında sıkı bir ilişki ve kopmaz bir bağ olduğuna işaret etmektedir. Çünkü insan-evren-Tanrı ilişkisinin güçlü ve sıkı bir biçimde yeniden kurulabilmesi için bu iki konu oldukça önemli görünmektedir. Bu yüzden, bu makalede küresel ekolojik felaketin önüne geçebilmek veya onu azaltabilmek için insanın metafizik boyutu ile insancı ilkenin çözüm noktasında potansiyel bir imkân taşıdığını düşünüyoruz. Anahtar Kelimeler: İnsancı ilke, felsefe, ahlaki kötülük, insan, doğa, Tanrı, çevre bilinci.
- Environment and Morality’da (4-6 November 2016, Alanya, Turkey) sunulmuş bir bildirinin
