Author :
Abstract
Çağdaş hukuk felsefesi ana akımlarından biri olan pragmatizm özellikle 18. yüzyıl sonrası İngiltere'sinde faydacılık temelinde, 19. yüzyıl sonrasında ise ABD ve İskandinav ülkelerinde realizm temelinde meşhur olmuştur. Hukuk felsefesi veya hukuk teorisi başlıklı kitaplarda bu akımlar, faydacı, pragmatist ve realist hukuk felsefeleri başlıkları altında ele alınmakta ve İngiliz ve Amerikan felsefelerinin bir nevi devamı olarak sunulmaktadır. Hâlbuki epistemolojik açıdan deneyci ve duyumcu, ontolojik açıdan realist, etik açıdan ise faydacı ve rölativist olan bu hukuk akımlarının kökleri felsefe tarihinin bütününde ve özellikle de Antik Yunan Felsefesinde aranmalıdır. İşte bu tarihi arka planı görünür kılmak için bu makalede, faydacılık, pragmatizm, realizm ve rölativizmin felsefedeki tarihine yeniden dönülmekte ve pragmatizmin kökleri aranmaktadır. Makalenin son bölümünde, pragmatizmin günümüz karmaşık ve etkileşimli sosyal gerçekliğine nasıl cevap verdiği, özellikle çağdaş realist ve pragmatist hukuk felsefecileri üzerine yapılan değerlendirmelerden alınan örnekler yardımıyla açıklanmaktadır. <
Keywords
Abstract
Pragmatism, which is one of the mainstreams of the philosophy of law, became popular in the UK especially after the 18th century on the basis of utilitarianism, and in the USA and Scandinavian countries after the 19th century on the basis of realism. Books on philosophy of law and legal theory discuss these philosophies under the headings of pragmatist and realist philosophies of law, and present it basically as a continuation of the British and American philosophy. However, the roots of these legal movements, which are epistemologically experimental and sensational, ontologically realistic, and ethically utilitarian and relativist should be sought in the whole history of philosophy especially in Ancient Greek Philosophy. Thus, to show this historical background, in the article, we try to return to the history of utilitarianism, pragmatism, realism and relativism in philosophical thought. In the last part of the article, with the help of examples taken from some assessments of contemporary pragmatist and realist philosophers of law, how pragmatism respond to today's complex and interactive social reality is discussed. <
Keywords
- Aristoteles (2011). Ruh Üzerine (çev. Z. Özcan). Ankara: Birleşik Yayıncılık.
- Baier, A. (1998). Hume. Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. IV (ed. E. Craig). London & New York: Routledge.
- Caillé, A. (2007). Faydacı Aklın Eleştirisi (çev. D. Çetinkasap). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Cevizci, A. (2014). İlkçağ Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
- Çelebi, E. (2008). David Hume’da Nedensellik Bağlamında Ahlak ve Hürriyet Problemi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Doğu, İ. (2004). Felsefe Metinleri: Pragmatizm (çev. A. Doğan & B. Genç & C. Türer). İstanbul: Üniversite Kitabevi.
- Eames, S. M. (2003). Experience and Value: Essays on John Dewey and Pragmatic Natu- ralism (eds. E. R. Eames & R. W. Field). Carbondale: Southern Illinois University Press.
- Erkızan, H. N. & Çüçen, K. (2013). Felsefe Tarihi I: Antikçağ ve Ortaçağ Felsefesi Tarihi. Bursa: Sentez Yayınları.
- Finnis, J. (2004). Natural Law and Natural Rights. The Oxford Handbook of Jurisp- rudence and Philosophy of Law (eds. J. Coleman & S. Shapiro). Oxford & New York: Oxford University Press.
- Friedrich C. J. (1963). The Philosohy of Law in Historical Perspective. Chicago & London: University of Chicago Press.
- Gökberk, M. (1984). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Green, L. (2004). Law and Obligation. The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law. (ed. J. Coleman & S. Shapiro). Oxford & New York: Oxford University Press.
- Güriz, A. (2009). Hukuk Felsefesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Harris, J. W. (2004). Legal Philosophies. Oxford & New York: Oxford University Press.
- Harrison, R. (1998). Bentham. Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. I (ed. E. Craig). London & New York: Routledge.
- Hart, H. L. A. (2010). Positivism and the Separation of Law and Morals. The Philosophy of Law (ed. R. M. Dworkin). Oxford: Oxford University Press.
- Hirschberger, J. (1976). History of Western Philosophy. London: Lutterworth Press.
- Ide, H. A. (1999). Sophist. The Cambridge Dictonary of Philosophy (ed. R. Audi). Cambridge: Cambridge University Press.
- James, W. (1986). Pragmacılık, (,Çev. M. Aşkın). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Kamm, F. M. (2004). Rights. The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law (eds. J. Coleman & S. Shapiro). Oxford & New York: Oxford University
- Lee, K. (1989). The Positivist Science of Law. Avebury & Aldershod: Brookfield.
- Lyons, D. (1978). Rights, Utility and Racial Discrimination. Philosophical Law (ed. R. Bronaugh). London: Greenwood Press.
- Lyons, D. (1984). Utility and Rights. Theories of Rights (ed. J. Waldon). Oxford & New York: Oxford University Press.
- Morawetz, T. (1980). The Philosophy of Law. New York & London: Macmillian Publishing.
- Nickel, J. (2007). Making Sense of Human Rights. Oxford: Blackwell Publishing.
- Öktem, N. (1995). Sosyoloji ve Felsefenin Verileriyle Devlet ve Hukuk Felsefesi Akımla- rı. İstanbul: Der Yayınları.
- Peczenik, A. (2009). On Law and Reason. New York: Springer.
- Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. (çev. H. Hünler). İs- tanbul: Paradigma Yayınları.
- Pierce, J. (2008). Dewey, Pragmatizm Pratik Bir Felsefe Seçme Yazılar (çev. & der. S. Çelik). İstanbul: Doruk Yayınları.
- Rorty, R. (1998). Pragmatizm. Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. VII (ed. E. Craig). London & New York: Routledge.
- Scanlon, T. (2010). The Theory of Freedom of Expression. The Philosophy of Law (ed. R. M. Dworkin). Oxford: Oxford University Press.
- Sedley, D. (1998). Epicureanism. Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. III (ed. E.
- Shook, J. (2003). Amerikan Pragmatizminin Öncüleri (çev. C. Türer). İstanbul. Üni- versite Kitabevi.
- Skorupsiki, J. (1998). Mill. Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. VII (ed. E.
- Suckiel, E. K. (2003). William James’in Pragmatik Felsefesi (çev. C. Türer). İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Tebbit, M. (2005). Philosophy of Law An Introduction. London & New York: Rout- ledge.
- Türer, C. (2003). Amerika‟da Felsefe. Felsefe Ansiklopedisi, cilt I (ed. A. Cevizci). İstanbul: Etik Yayınları.
- Türer, C. (2003). Charles S. Peirce'ün Felsefesi. İstanbul: Üniversite Kitabevi.
- Wilson, F. (1999). Mill. The Cambridge Dictionary of Philosophy (ed. R. Audi). Öz: Çağdaş hukuk felsefesi ana akımlarından biri olan pragmatizm özellikle 18. yüzyıl sonrası İngiltere'sinde faydacılık temelinde, 19. yüzyıl sonrasında ise ABD ve İskandinav ülkelerinde realizm temelinde meşhur olmuştur. Hukuk felsefesi veya hukuk teorisi başlıklı kitaplarda bu akımlar, faydacı, pragmatist ve realist hukuk felsefeleri başlıkları altında ele alınmakta ve İngiliz ve Amerikan felsefelerinin bir nevi devamı olarak sunulmaktadır. Hâlbuki epistemolojik açıdan deneyci ve duyumcu, ontolojik açıdan realist, etik açıdan ise faydacı ve rölativist olan bu hukuk akımlarının kökleri felsefe tarihinin bütününde ve özellikle de Antik Yunan Felsefesinde aranmalıdır. İşte bu tarihi arka planı görünür kılmak için bu makalede, faydacılık, pragmatizm, realizm ve rölativizmin felsefedeki tarihine yeniden dönülmekte ve pragmatizmin kökleri aranmaktadır. Makalenin son bölümünde, pragmatizmin günümüz karmaşık ve etkileşimli sosyal gerçekliğine nasıl cevap verdiği, özellikle çağdaş realist ve pragmatist hukuk felsefecileri üzerine yapılan değerlendirmelerden alınan örnekler yardımıyla açıklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Pragmatist hukuk, realist hukuk, hukuk felsefesi, İngiliz faydacılığı, Amerikan faydacılar.
