Author :
Abstract
Yaygın kanının aksine hümanizm “insanları sevmek” ile doğrudan ilgili değildir. Hümanizmin insanın saygınlığına ve özgürlüğüne yaptığı vurgular, biyolojik tür olarak insana değil, inşa edilen kültür varlığı olarak insana yöneliktir. Dolayısıyla hümanizm için “insanlık”, biyolojik insan doğasının sahip olduğu bir özellik değil, onu kendine malzeme kılan kültürün ve eğitimin meydana getirdiği bir niteliktir. Hümanizm, insanın aklını ve iradesini her türlü ahlaki, siyasi ve estetik bilginin ve değerin kaynağı olarak gören, bu akıl ve iradenin determinist doğal işleyişin dışında, mekanik yasalılığa tabi olmayan yegâne unsurlar olduğunu kabul eden bir inanıştır. Bu ilkenin sonuçlarından bir tanesi, doğal olanın “insanlığın hizmetkârı” olduğu düşüncesidir. Bu ise tekniğin hümanizm ile yakın ilişkisini açık eder. Mekanik fiziğin tasvir ettiği evren içerisinde, “sorumlu özne” problemi, hümanizmin insan anlayışı ve hem bir faaliyet hem de bir kavrayış biçimi olarak teknikle çözüme kavuşturulmuştur. 17. ve 18. yüzyıllarda aydınlanma idealleri bu sentezin üzerinde yükselecektir.
Keywords
Abstract
Contrary to popular belief, humanism is not directly related to “loving people.” Humanism's emphasis on human dignity and freedom does not regard humanity as a biological species, but rather as a culturally built entity. Hence, for humanism, “humanity” is not a property of a biological kind, but a quality created by culture and education which reduce humanity to the biological aspect of human nature. Humanism is the belief that reason and will are the sources of any moral, political and aesthetic knowledge and value, and they are also the only elements that are not subject to mechanical laws as they lie out of the scope of what is known as the deterministic natural functioning. One of the results of this principle is the idea that the “natural is the servant of humanity”. This indicates the close relationship between technique and humanism. In the universe, as depicted by mechanical physics, the problem of “responsible subject” has been solved by both understanding of the human in humanism and of the technique as an activity and as a form of cognition. The ideals of the 17th and 18th century enlightenment are built upon this synthesis.
Keywords
- Aristoteles (1996). Metafizik. (Çev. A. Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınları.
- Aristoteles (1993). Politika. (Çev. Mete Tuncay). İstanbul: Remzi Yayınları.
- Cassirer, Ernst (2007). Rousseau, Kant, Goethe. (Çev. M. Tüzel). İstanbul: İş Banka- sı Yayınları.
- Cevizci, Ahmet (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Descartes, René (2015). Yöntem Üzerine Konuşma. (Çev. Afşar Timuçin-Yüksel Timuçin). İstanbul: Bulut Yayınları.
- Descartes, René (1967). Metafizik Düşünceler. (Çev. Mehmet Karasan). Ankara: MEB.
- Ferry, Luc (2012). Homo Esteticus. (Çev. Devrim Çetinkasap). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Goldmann, Lucien (1999). Aydınlanma Felsefesi. (Çev. Emre Arslan). Ankara: Do- ruk Yayınları.
- Heidegger, Martin (1997). Tekniğe Yönelik Sorun. (Çev. Doğan Özlem). İstanbul: Afa Yayınları.
- Heidegger, Martin (2001). Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı. (Çev. Levent Özşar). Bursa: Asa Kitapevi.
- Hobbes, Thomas (2007). Leviathan. (Çev. Semih Lim). İstanbul: YKY.
- Kant, Immanuel (2005). Aydınlanma Nedir? (Çev. Atilla Yayla). Liberal Düşünce, 38-39, 225-230.
- ̶ Kant, Immanuel (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. (Çev. I. Kuçuradi, Ü. Gökberk, F. Akatlı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
- ̶ Kant, Immanuel (1993). Arı Usun Eleştirisi (Çev. A. Yardımlı). İstanbul: İdea.
- ̶ Kant, Immanuel (2012). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (Çev. I. Kuçuradi). Ankara, Türkiye Felsefe Kurumu.
- Koca, Engin (2017a). Aristotelesçi Sistemde Fizik ve Sanat İlişkisi. Divan Disiplin- lerarası Çalışmalar Dergisi, 43, 1-23.
- Koca, Engin (2017b). Fizik ve Siyaset İlişkisi: Locke’un Siyaset Felsefesinin Newtoncu Kökleri. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, 33, 927-945.
- Locke, John (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme I-II. (Çev. M. D. Topçu). Ankara: Öteki.
- Machiavelli, Nicolo (1999). Prens. (Çev. Rekin Teksoy). İstanbul: Oğlak Yayıncı- lık.
- Mirandola, Giovanni Pico Della (2017). İnsanın Değeri Üzerine Söylev. (Çev. Dilek Boz, C. Abbas Nas). Ankara: Herdem Kitap Yayınları.
- Riley, Patrick (2001). Rousseau’s General Will. The Cambridge Companion to Rous- seau. (Ed. Patrick Riley). Cambridge: Cambridge University Press, 124-153.
- Platon (2015). Devlet. (Çev. S. Eyübolu, M. Ali Cimcoz). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Rousseau, Jean Jacques (1987). Toplum Sözleşmesi. (çev. Vedat Günyol). İstanbul: Adam Yayınları.
- Ross, David (2011). Aristoteles. (Çev. A. Arslan). İstanbul: Kabalcı.
- Schopenhauer, Arthur (2009). İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. (Çev. Levent Öz- şar). Bursa: Biblos.
- Spinoza, Benedictus (2011). Etika. (Çev. H. Ziya Ülken). Ankara: Dost Kitapevi.
- Taftalı, Oktay (2017). Tarihi Eylem ve Anlam Bakımından Hümanizm. Felsefi Düşün Akademik Felsefe Dergisi, 9, 207-223.
- Taylor, Charles (2011). Modernliğin Sıkıntıları. (Çev. Uğur Canbilen). İstanbul: Ayrıntı.
- Touraine, Alain (2002). Modernliğin Eleştirisi. (Çev. Hülya Tufan). İstanbul: YKY.
- Türker, Sadık (2017). Sunuş: Hümanizm Hakkında Şüpheci Soruşturmalar. Felsefi Düşün Akademik Felsefe Dergisi, 9, 5-14.
- Pinker, Steven (2018). Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism and Progress. New York: Viking.
- Vattimo, Gianni (1999). Modernliğin Sonu. (Çev. Ş. Yakin). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Zarakolu, Cihan Deniz (2013). Thomas Hobbes’un Siyaset Felsefesi. İstanbul: Belge Yayınları. Öz: Yaygın kanının aksine hümanizm “insanları sevmek” ile doğrudan ilgili değildir. Hümanizmin insanın saygınlığına ve özgürlüğüne yaptığı vurgular, biyolojik tür olarak insana değil, inşa edilen kültür varlığı olarak insana yöneliktir. Dolayısıyla hümanizm için “insanlık”, biyolojik insan doğasının sahip olduğu bir özellik değil, onu kendine malzeme kılan kültürün ve eğitimin meydana getirdiği bir niteliktir. Hümanizm, insanın aklını ve iradesini her türlü ahlaki, siyasi ve estetik bilginin ve değerin kaynağı olarak gören, bu akıl ve iradenin determinist doğal işleyişin dışında, mekanik yasalılığa tabi olmayan yegâne unsurlar olduğunu kabul eden bir inanıştır. Bu ilkenin sonuçlarından bir tanesi, doğal olanın “insanlığın hizmetkârı” olduğu düşüncesidir. Bu ise tekniğin hümanizm ile yakın ilişkisini açık eder. Mekanik fiziğin tasvir ettiği evren içerisinde, “sorumlu özne” problemi, hümanizmin insan anlayışı ve hem bir faaliyet hem de bir kavrayış biçimi olarak teknikle çözüme kavuşturulmuştur. 17. ve 18. yüzyıllarda aydınlanma idealleri bu sentezin üzerinde yükselecektir. Anahtar Kelimeler: Hümanizm, mekanik fizik, teknik, aydınlanma.
