Author :
Abstract
Din ve felsefenin ortak ilgi alanlarından biri de duadır. Allah ve insana bakan yönü olması hasebiyle dua teoloji, ahlâk ve psikoloji gibi birçok farklı sahanın da konusu veya meselesi haline gelmiştir. Allah-insan ilişkisi açısından değerlendirildiğinde duanın her iki tarafa yönelik imanî (tevhid), amelî (pratik) ve ahlakî boyutlarının olduğu da açıktır. Dolayısıyla duanın mâhiyeti nedir? Dua sadece insanın Aşkın varlığa dilsel yakarışından ibaret midir ve bu yönüyle statik bir özellikte midir? Duadan önce yapılması gerekenler nelerdir? gibi sorulara verilecek cevaplar sözü edilen üç boyutun ortaya çıkması açısından önem arz etmektedir. Bu makalede yukarıdaki sorular çerçevesinde Mâtürîdî ve Âmirî gibi onuncu yüzyılın iki önemli düşünürünün pespektifinden İslâm kelâmı ve felsefesinin duaya yaklaşımı değerlendirilecektir.
Keywords
Abstract
One of the common interests of religion and philosophy is prayer (dua). Prayer has become the subject or issue of many different fields such as theology, morality and psychology because of its aspect that related God and man. When evaluated in terms of the God-man relationship, it is clear that prayer has a belief (tawhid), practical (amal) and moral (akhlaq) dimensions for both sides. Therefore, what is the nature of prayer? Is prayer simply the linguistic appeal of man to the transcendental being and is it static activity in this respect? What should be done before praying? Answers to be given to such questions are important for the emergence of the three dimensions mentioned. In this article, within the framework of the above questions, the approach of Islamic theology and philosophy to prayer from the perspective of two significant thinkers of the tenth century such as Maturidi and Amiri will be evaluated.
Keywords
- Âmirî, E. (2013). Kitâbü’l-Emed Ale’l-Ebed-Sonsuzluk Peşinde. (Çev. Y. Kara), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- Arslan, H. (2009). “Maturîdî’ye Göre Evren ve İnsanın Yaratılış Hikmeti”, Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi Hikmet Yurdu, İmam Matüridî ve Matürîdîlik Özel Sayısı, Yıl: 2/ 4. 71-90.
- Aygün, F. (2020). Mâtürîdî’nin Ahsen-i Takvîm ve Esfel-i Sâfilîn Yorumu: Tîn Sûresi’nin Te’vîli Bağlamında İnsan Anlayışı. Diyanet İlmi Dergi. LVI. 807-840.
- Belhî, E. (2012). Mesâlihu’l-Ebdân vel’enfüs-Beden ve Ruh Sağlığı. (Çev. N. Okuyucu-Z. Tiryaki). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- Buhârî, M. (1987), el-Câmi’u’s-sahîh. Kahire: Dâru’ş-şa’b.
- Cilacı, O. (1994). Dua. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 9. 529-530.
- Fârâbî, E. (2004). Ebû Nasr el-Fârâbî’nin Büyük Duası, (Çev. İ. H. Aydın), Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22. 293-302.
- Izutsu, T. (1975). Kur’an’da Allah ve İnsan, (Çev. Süleyman Ateş). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Karahan, F. B. (2013). Dua ve Kader. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Kaya, M. (1991). Âmirî Ebü’l-Hasan. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 3. 68-72.
- Kayıklık, H. (2001). Kur’an’daki Dualar Üzerine Psikolojik Bir Değerlendirme. Çu- kurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, I. 135-160.
- Kindî, E. (2006). “Risâle fi’l-hîle li def’i’l-ahzân-Üzüntüyü Yenmenin Çareleri”. Kindî Felsefî Risâleler. (Çev. Mahmut Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Kutlu, S. (2012). Mâtürîdî Akılcılığı ve Bunun Günümüz Sorunlarını Çözmeye Kat- kısı. Büyük Türk Bilgini İmâm İmâm Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik (Ed. İ. Çelebi). İstanbul: İFAV Yayınları.
- Maraz, H. (2017). Mu’tezile’nin Dua Anlayışı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der- gisi 16. 693-716.
- Mâtürîdî, E. (2003). Kitâbü’t-tevhîd, (nşr. B. Topaloğlu & M. Aruçi. Ankara: TDV Yayınları.
- Mâtürîdî, E. (2005). Te’vilâtü’l-Kur’ân, (nşr. Bekir Topaloğlu vd.). İstanbul: Mizan Yayınevi.
- Parladır, S. (1994). Dua-İslam’da Dua, TDV. İsla ̂m Ansiklopedisi. 9, 530-535.
- Teber, Ö. F. & Akgün, A. T. (2019). İmam Mâturîdî ve Maturidilik Hakkında Bib- liyografya. e-makâlât, 12/688-847
- Tirmizî, M. (1975). es-Sünen, thk. İbrahim Utve, Mısır: Şeriketü mektebeti ve mat- baati Mustafa el-Bâbî el-Halebî.
- Turhan, K. (1996). Bir Ahlak Problemi Olarak Kelâm ve Felsefe Açısından İnsan Fiilleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
- Turhan, K. (1992). Din-Felsefe Uzlaştırıcısı Bir Düşünür Âmirî ve Felsefesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları. Öz: Din ve felsefenin ortak ilgi alanlarından biri de duadır. Allah ve insana bakan yönü olması hasebiyle dua teoloji, ahlâk ve psikoloji gibi birçok farklı sahanın da konusu veya meselesi haline gelmiştir. Allah-insan ilişkisi açısından değerlendirildiğinde duanın her iki tarafa yönelik imanî (tevhid), amelî (pratik) ve ahlakî boyutlarının olduğu da açıktır. Dolayısıyla duanın mâhiyeti nedir? Dua sadece insanın Aşkın varlığa dilsel yakarışından ibaret midir ve bu yönüyle statik bir özellikte midir? Duadan önce yapılması gerekenler nelerdir? gibi sorulara verilecek cevaplar sözü edilen üç boyutun ortaya çıkması açısından önem arz etmektedir. Bu makalede yukarıdaki sorular çerçevesinde Mâtürîdî ve Âmirî gibi onuncu yüzyılın iki önemli düşünürünün pespektifinden İslâm kelâmı ve felsefesinin duaya yaklaşımı değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Dua, Mâtürîdî, Âmirî, Allah, insan, kelam, felsefe.
