Author :
Abstract
Sentez, genel olarak bir felsefi argümanı bir diğeriyle mecz etme ve birleştirme yapmak suretiyle yeni ve farklı bir felsefi yaklaşım ortaya koymaktır. İnsanın düşünsel etkinliği içerisinde ilmî ve fikrî tekâmülün gerçekleşmesinde önemli bir konuma sahip olan sentez, birçok alanda olduğu gibi felsefe alanında da en çok başvurulan yöntemlerden biri olmuştur. Platon’dan Aristoteles’e, Porfiryus’tan Fârâbi’ye birçok filozof felsefi teorilerini oluşturmada sentez yöntemini kullanarak farklı özgün felsefi görüşler ortaya koymuşlardır. İbn Rüşd gibi kimi filozoflar da özellikle Platon ile Aristoteles’in görüşlerinin uzlaştırılması konusunda sentez etkinliğine karşı çıkmışlardır. Düşünsel faaliyetlerde sentezin vazgeçilmez bir unsur olduğu bir olgu olarak saptansa da onun mahiyetine yönelik içerimlerin neler olduğu, sentezin hangi koşullar altında yapılması gerektiği hususları bir muamma olarak önümüzde durmaktadır. Bu yönüyle sentezin doğruluğu ve yanlışlığına yönelik koşul ve şartların tespit edilmesinin bir gereksinim olduğu anlaşılmaktadır. Bu makale, felsefi teoriler arasındaki uyumlaştırma ile ilgili hususları sentezin mahiyeti ve Platon ve Aristoteles felsefelerinin uzlaştırılması bağlamında teorik çerçevede ele almaktadır.
Keywords
Abstract
Synthesis is generally to introduce a new and different philosophical approach by combining one philosophical argument with another. Synthesis, which has an important place in the actualization of scientific and intellectual development within the mental activity of man, has been one of the most used methods in the field of philosophy as in many other fields. Many philosophers from Plato to Aristotle, from Porphyryus to Fârâbi have used the method of synthesis to form their philosophical theories and put forward different original philosophical views. Some philosophers, such as Ibn Rushd (Averroes), opposed the activity of synthesis, especially in reconciling Plato and Aristotle's views. Although it is determined as a fact that synthesis is an indispensable element in intellectual activities, the implications of its nature and in which conditions the synthesis should be carried out remain a mystery. In that sense, it is understood that it is a necessity to determine the conditions regarding the accuracy and inaccuracy of the synthesis. This article deals in a theoretical framework with the issues of harmonization among philosophical theories in the context of the nature of synthesis and the reconciliation of Plato and Aristotle's philosophies.
Keywords
- Alper, Ö. M. (2001). İbn Rüşd’ü İbn Sînâ’yı Eleştirisi: el-Fark beyne Re’yeyi’l- Hakîmeyn. Divan Dergisi, 1, 145-172.
- Aristoteles (1996). Metafizik. (Çev. A. Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Bolay, N. (1994). “Delalet”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları.
- Çüçen, A.K. (2003). Heidegger’de Varlık ve Zaman. Bursa: Asa Kitabevi.
- Evenstad O. J.V. (2019). God as a Necessary Corollary of Aristotle’s Metaphysics. https://filosofisksupplement.no/wp-content/uploads/ari_evenstad.pdf, 1-8.
- Duraali, T. (1991). Eklektism, Senkretism, Sentez, Disiplinlerarası Araştırma, Sis- tem Kavramları Üzerine Çözümleyici Çalışma. Felsefe Dünyası, 2, 23-34.
- Gerson, L. P. (2006 ). On the Harmony of Plato and Aristotle According to Neop- latonism. in Reading Plato in Antiquity 195-221. (Edited by H. Tarrant and D. Baltzly). London: Duckworth.
- Golitsis, P. (2018). Simplicius, Syrianus and the Harmony of Ancient Philosophers. De Gruyter, 69-100.
- Fârâbî (1974). Mutluluğu Kazanma, Fârâbî'nin Üç Eseri içinde. (Çev. H. Atay). An- kara: AÜİF Yayınları.
- Fârâbî (2003). Kitabu’l-Cem beyne Ra’yeyi’l-Hakîmeyn, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde. 151-181. (Çev. M. Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Fârâbî (2015). Harfler Kitabı Kitâbü’l-Hurûf. (Çev. Ö. Türker). İstanbul: Litera Ya- yıncılık.
- Hegel, G. W. F. (2018). The Phenomenology of Spirit. (Translated and Edited by T. Pinkard) Cambridge University Press.
- Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayı- nevi.
- İbn Rüşd. (1986) Tutarsızlığın Tutarsızlığı (Tehâfüt et-Tehâfüt). (Çev. K. Işık, M. Dağ). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları.
- İlboğa, M. (2007). Platon’un İdeaları ile Whıtehead’ın Ezeli Objelerinin Ontolojik Bağlamda Karşılaştırılması. (YL Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
- Kant I. (1998). Critique of Pure Reason. (Translated and Edited By P. Guyer).Camb- ridge University Press.
- Karakaya, M. M. (2018). Tanrı Akıl ve Nefs. Ankara: Elis Yayınları.
- Kaya, H. (2017). Mantık Biliminin İmkânlarıyla İnşa Edilen Bilim-sel Tartışma Yöntemi: Münâzara İlmi ya da Âdâbu’l-Bahs. Iğd Üniv Sos Bil Der, 12, 69-114.
- Kindî (2013). Felsefi Risaleler. (Çev. M. Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Levinskaya, I. A. (1993). Syncretism-the Term and Phenomenon. Tyndale Bulletin, 44/1, 117-128.
- Macic, H. (2018). İbn Rüşd’ün Şerh Külliyâtı: Bir Mukaddime Denemesi. Mizanü'l- Hak: İslami İlimler Dergisi, 6, 11-42.
- Macit. M. (2004). Fârâbî’ye Nispet Edilen İki Risale. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 26, 5-21.
- Menn, S. (2012). Self-Motion and Reflection: Hermias and Proclus on the Harmony of Plato and Aristotle on the Soul. in: James Wilberding and Christoph Horn (Eds.), Neoplatonism and the Philosophy of Nature, Oxford-New York: Oxford University Press, 44–67.
- Merlan, P. (1946). Unmoved Movers. Traditio, 4, 1-30.
- Pehlivan, N. Çelik, M. (2019). el-Maṭlabul-Eʿlā, el-Maḳṣadu’l-Aḳsā: Kemālpāşāzāde’nin Risāle fī ʿilmi Ādābi’l-Baḥs ̲’i. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, özel sayı, 363-390.
- Plotinus (2018). Kötünün Doğası ve Kökeni Üzerine. (Çev. M. M. Karakaya). Eski- yeni, 37, 153-177.
- Poster, C. (2008). Whose Aristotle? Which Aristotelianism? an Historical Prole- gomenon to Thomas Farrell’s Norms of Rhetorical Culture. Philosophy and Rhetoric, 41/4, 375-401.
- er-Râzî F. (2019) Ana Meseleleriyle Kelâm ve Felsefe el-Muhassal. (Çev. E. Altaş). İstan- bul: Klasik Yayınları.
- Ross, D. (2011). Aristoteles. (Çev. A. Arslan & Diğerleri). İstanbul: Kabalcı Yayı-
- Sahakian, W. S. (1997). Felsefe Tarihi (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınevi.
- Simplicius (2006). On Aristotle on the Heavens 1.10-12. Translated by R. J. Hankinson. London-New York: Bloomsbury.
- Şahin, E. (2019). Aristoteles Felsefesinin Aktarımında Sahte-Aristocu Eserlerin Rolü Usûlûcyâ Aristûtâlis ve el-Hayru’l-Mahz Üzerinden Bir Analiz. İslami Araştırmalar Dergisi, 1, 24-33.
- Şahin, E. (2017). Sudûr. Ankara: Yayınevi Yayınları.
- Şimşek, O. (2007). İbn Rüşd’ün İbn Sina’yı Eleştirisi. (YL Tezi) Bursa Uludağ Üni- versitesi.
- Sorabji. R. (1990). The Ancient Commentators on Aristotle. in Aristotle Transfor- med. Ithaca-New York: Cornell University Press.
- Tekin, S. (2018). Aristoteles Metafiziği ile İbn Rüşd Metafiziğinin Karşılaştırılması. (YL Tezi) Elazığ: Fırat Üniversitesi.
- Türker, Ö. (2011). “Telâzüm”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları.
- Yaran, C. S. (2003). İslam Felsefesinde Eklektizm Sorunu. İslam Felsefesinin Sorun- ları içinde. Ankara: Elis Yayınları.
- Yavuz, Y. Ş. (2006). “Münazara”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayın- ları. Öz: Sentez, genel olarak bir felsefi argümanı bir diğeriyle mecz etme ve birleştirme yapmak suretiyle yeni ve farklı bir felsefi yaklaşım ortaya koymaktır. İnsanın düşünsel etkinliği içerisinde ilmî ve fikrî tekâmülün gerçekleşmesinde önemli bir konuma sahip olan sentez, birçok alanda olduğu gibi felsefe alanında da en çok başvurulan yöntemlerden biri olmuştur. Platon’dan Aristoteles’e, Porfiryus’tan Fârâbi’ye birçok filozof felsefi teorilerini oluşturmada sentez yöntemini kullanarak farklı özgün felsefi görüşler ortaya koymuşlardır. İbn Rüşd gibi kimi filozoflar da özellikle Platon ile Aristoteles’in görüşlerinin uzlaştırılması konusunda sentez etkinliğine karşı çıkmışlardır. Düşünsel faaliyetlerde sentezin vazgeçilmez bir unsur olduğu bir olgu olarak saptansa da onun mahiyetine yönelik içerimlerin neler olduğu, sentezin hangi koşullar altında yapılması gerektiği hususları bir muamma olarak önümüzde durmaktadır. Bu yönüyle sentezin doğruluğu ve yanlışlığına yönelik koşul ve şartların tespit edilmesinin bir gereksinim olduğu anlaşılmaktadır. Bu makale, felsefi teoriler arasındaki uyumlaştırma ile ilgili hususları sentezin mahiyeti ve Platon ve Aristoteles felsefelerinin uzlaştırılması bağlamında teorik çerçevede ele almaktadır. Anahtar Kelimeler: Sentez, harmoni, eklektisizm, Platon, Aristoteles, Neoplatonizm, İslam felsefesi.
