Author :
Abstract
19. yüzyıla kadar Platonculuğun etkisinde kalmış olan düşün dünyası, özellikle 20. yüzyıla doğru bir kırılıma uğramış ve yeni arayışlara yönelmeye başlamıştır. Bu arayışın temel aktörlerinden biri şüphesiz Nietzsche’dir. Nietzsche ismi, 19. yüzyıldan 20. yüzyıla doğru giden serüvende düşün dünyasının hemen her köşesinde etkisini hissettiren önemli bir isim olarak tarihteki yerini alır. Bu doğrultuda bu güçlü ismin, Osmanlı’nın son dönemleri ile birlikte bu coğrafyada da kendine yer bulmuş olması şaşırtıcı değildir. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devreden miras içerisinde Nietzsche ismi hatırı sayılır bir öneme sahiptir. Bu süreçte Nietzsche düşüncesi çeşitli bağlamlar/akımlar içerisinde ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerden çıkan en önemli sonuç geleneğimizde tekil bir Nietzsche hattının olmayışıdır. Nietzsche düşüncesini zenginleştiren figürler, farklı temellüklere imza atarken, aynı zamanda onu güncel felsefi ilginin şüphesiz en önemli odağı haline getirmişlerdir. Bu bağlamda, bu çalışmada felsefi serüvenimizin en önemli ilgi odaklarından olan Nietzsche düşüncesinin tarihsel süreç içerisindeki alımlama biçimlerini, belli bir metot çerçevesinde kalmaya özen göstererek, haritalandırmayı amaçladık.
Keywords
Abstract
The world of thought, which was under the thumb of Platonism until the 19th century, has suffered from a turning point and deflected itself into a new searching, exclusively towards the 20th century. One of the main characters of this searching is undoubtedly Nietzsche. The name of Nietzsche has taken place in history as an important figure who affected almost every corner of that world in the adventure of passage from the 19th to 20th century. It is not surprising that this powerful figure has taken place in our intelligentsia approximately during the last period of the Ottoman Empire. This name has a respected value in the heritage assigned from the Ottoman Empire to the Turkish Republic. In this process, Nietzsche’s thought has been handled and evaluated in various contexts or movements. The most significant outcome of these evaluations is that there is not just a single aspect of Nietzsche. While figures who enriched Nietzsche’s thought have submitted divergent appropriation, they also take him in the center stage of current philosophical concern. In this text, concordantly, by following a certain method carefully, we aim to enframe the appropriation manners of thought of Nietzsche who is one of the most significant domains of our philosophical adventure in the historical process.
Keywords
- Aydın, M. S. (2000). İnsân-ı Kâmil. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Çevikbaş, S. (2009). Nietzcshe’nin Düşüncesinde Tanrı’nın Ölümü. Felsefe Tartış- maları, 43.
- Çevikbaş, S. (2011). Tarihsel Bir Yazgı Olarak Nihilizm: Avrupa Nihilizminin Tarihi, Kökeni ve Egemen Olma Aşamaları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2).
- Çevikbaş, S. (2013). Nietzsche ve Nihilizm, Avrupa ve Nihilizmin Tarihi: Tarihsel Bir Yazgı Olarak Nihilizm. Felsefe Tartışmaları, 48.
- Çevikbaş, S. (2019). Nietzsche’nin Hakikat Anlayışı: Yorum, Yalan ve Yanılsama Olarak Hakikat. Özne: Felsefe, Bilim ve Sanat Yazıları, 31.
- Er, S. E. (2012). Gilles Deleuze’ün Fark Felsefesi. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Er, S. E. (2013). Tanrının Ölümünden İnsan’ın Arkeolojik Katline ya da Michel Foucault’nun Nietzsche’si. Nietzsche Pariste. (Der. S. E. Er). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
- Ergün, E. & Ortaoğlan, Y. (2019). Tanrıya Karşı Tanrılar: Nietzsche ve İslam. Özne: Felsefe, Bilim ve Sanat Yazıları, 31.
- Gürbüz, C. (2019). Nietzsche’nin Metafizik Eleştirisi ve Moral Dışı Değerlendir- me Bakışı. Özne: Felsefe, Bilim ve Sanat Yazıları, 31.
- Hızır, N. (1981). Felsefe Yazıları. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
- İnam, A. (2013). Türkiye’deki bir Nietzsche’den Devşirilebilecekler Üstüne. F. Nietzsche. Ahlakın Soykütüğü Üstüne. (Çev. A. İnam). İstanbul: Say Yayınları.
- Kalaycı, N. (2005). Trajik Kültür mü, Sokratik Kültür mü? Nietzsche’nin Sokratik Kültürü Eleştirisi. Yeditepe’de Felsefe, 4.
- Kalaycı, N. (2009). Platon ve Nietzsche’de İdealar Kuramı ve Perspektivizm Bağlamında Ölüm-Yaşam İlişkisi. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, 5.
- Kalaycı, N. (2019). Annelik, Hayvan-Oluş, Yeryüzü. Cogito, 93.
- Kılıç, S. (2013). Deleuze-Guattari Şizoanaliz: Yaratıcı Bir Fark ve Arzu Ontolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
- Kılıç, S. (2018). Eternal Recurrence as Difference in Nietzsche’s Metaphysics. Temaşa Felsefe Dergisi, 9.
- Kuçuradi, İ. (2003). İnsan ve Değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
- Kuçuradi, İ. (2016). Nietzsche ve İnsan. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
- Küçükalp, K. (2003). Nietzsche ve Postmodernizm. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Küçükalp, K. (2009a). Deleuze ve Guattari’nin Arzu Felsefesi ve Politikası. Felsefe Dünyası, 49.
- Küçükalp, K. (2009b). Deleuze’ün Felsefe Kavrayışı. Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 12.
- Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan Felsefesi, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2015.
- Nietzsche, F. (1990). Ahlakın Soykütüğü. (Çev. A. İnam). İstanbul: Ara Yayıncılık.
- Nietzsche, F. (2003a). Ecce Homo. (Çev. C. Alkor). İstanbul: İthaki Yayınları.
- Nietzsche, F. (2003b). İyinin ve Kötünün Ötesinde. (Çev. A. İnam). İstanbul: Say Yayınları.
- Nietzsche, F. (2005). Putların Batışı. (Çev. M. Tüzel). İstanbul: İthaki Yayınları.
- Nietzsche, F. (2010). Güç İstenci. (Çev. N. Epçeli). İstanbul: Say Yayınları.
- Nutku, U. (1968). Nietzsche’de Nihilizm Problemi. Felsefe Arkivi, 16.
- Özkan, S. (2015). Kaplan Sırtında Felsefe. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Özlem, D. (1993). Felsefe Yazıları. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
- Saygın, T. (2016). Baha Tevfik ve Bilimsel Felsefe Olarak Materyalizmin Bir Savu- nu Denemesi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 22.
- Tevfik B. & Ahmed, N. & Memduh, S. (2013). Nietzsche: Hayâtı ve Felsefesi. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Utku, A. (2003). Deleuze’ün Nietzsche’si. Doğu Batı, 25.
- Utku, A. (2007). Nietzsche’lerin Şöleni. İstanbul: Otonom Yayıncılık.
- Utku, A. (2013). Nietzsche’nin Osmanlı Okurları: Göçebe Düşünür İstanbul Kapı- larında. B. Tevfik, N. Ahmed, S. Memduh. Nietzsche Hayâtı ve Felsefesi. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Uygur, N. (2007). Güneşle. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Yetkin, S. K. (1976). Büyük Tedirginler. Ankara: Pars Matbaası.
- Lemm, V. (2019). Nietzsche’nin Hayvanları. (Çev. V. Ay). İstanbul: Gram Yayınları. Öz: 19. yüzyıla kadar Platonculuğun etkisinde kalmış olan düşün dünyası, özellikle 20. yüzyıla doğru bir kırılıma uğramış ve yeni arayışlara yönelmeye başlamıştır. Bu arayışın temel aktörlerinden biri şüphesiz Nietzsche’dir. Nietzsche ismi, 19. yüzyıldan 20. yüzyıla doğru giden serüvende düşün dünyasının hemen her köşesinde etkisini hissettiren önemli bir isim olarak tarihteki yerini alır. Bu doğrultuda bu güçlü ismin, Osmanlı’nın son dönemleri ile birlikte bu coğrafyada da kendine yer bulmuş olması şaşırtıcı değildir. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devreden miras içerisinde Nietzsche ismi hatırı sayılır bir öneme sahiptir. Bu süreçte Nietzsche düşüncesi çeşitli bağlamlar/akımlar içerisinde ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerden çıkan en önemli sonuç geleneğimizde tekil bir Nietzsche hattının olmayışıdır. Nietzsche düşüncesini zenginleştiren figürler, farklı temellüklere imza atarken, aynı zamanda onu güncel felsefi ilginin şüphesiz en önemli odağı haline getirmişlerdir. Bu bağlamda, bu çalışmada felsefi serüvenimizin en önemli ilgi odaklarından olan Nietzsche düşüncesinin tarihsel süreç içerisindeki alımlama biçimlerini, belli bir metot çerçevesinde kalmaya özen göstererek, haritalandırmayı amaçladık. Anahtar Kelimeler: Nietzsche, yaşam/kültür/tarih felsefesi, değer, Fransız Nietzscheciliği, biyopolitika.
- lenen SBA-2018-10214 kodlu proje kapsamında hazırlanmıştır.
